مسجد بالاسر بعد از روضة منوره از لحاظ قدمت، تاريخيترين بناي حوزه حرم مطهر است. اين مسجد كوچك در غرب بقعة منوره و بالاسر مبارك، بين حرم و رواق دار السياده واقع شده و 8 متر طول، 5/4 متر عرض و 10 متر ارتفاع دارد.
مسجد بالاسر داراي سه صفه شرقي، غربي و شمالي است. صفه شرقي به حرم مطهر متصل شده كه زائران پس از طواف و زيارت از طريق آن به مسجد بالاسر وارد ميشوند و به اعتقاد «الصلوة عند رأس الامام»، در آنجا دو ركعت نماز زيارت بهجا ميآورند. بنابر نقلي، در گذشته بين حرم و صفه شرقي مسجد، ديواري وجود داشته است. در سال 1227 هـ.ق كه محمد ولي ميرزا، استاندار خراسان بوده، اين ديوار برداشته شد و مسجد به حرم متصل گرديد. صفه شمالي مسجد به رواق دار الشكر مرتبط است.
در ضلع جنوبي مسجد بالاسر، محرابي از كاشي معرق با سبكي بسيار جالب ديده ميشود. در كنار اين محراب، تاريخ 1363 هـ.ق و در طرف ديگر آن، نام كاشيساز و نقاش محراب (محمد خان رضوان) از همان كاشي گرهسازي شده است. تزيينات و كاشيكاري ازاره مسجد بالاسر، همانند ازاره حرم مطهر و در ادامة آن است. در بالاي ازاره، كتيبة سنگ حرم با ابيات فارسي به خط نستعليق و با رنگ سياه، حد فاصل بين ازاره مسجد و معرقكاري ديوارها را تشكيل ميدهد. در مطلع ابيات ضلع شرقي و جنوبي مسجد، چنين آمده است:
تبارك الله از اين روضة همايون فر * كه برتر از دو جهان است نزد اهل هنر
و در مقطع آن ميخوانيم:
نوشت كلك دبير از براي تاريخش * كه نصب شد گويي در حريم كعبه حجر
در بالاي طاق متصل به حرم مطهر، دو بيت زير از دعبل خزاعي، شاعر اهل بيت در مورد دفن حضرت به كاشي معرق نقش بسته است:
قبران في طوس خير الناس كلهم * و قبر شرّهم هذا من العبر
ما ينفع الرجس من قرب الزكي و لا * علي الزكي يقرب الرجس من طرر
(دو قبردر طوس در كنار يكديگرند، يكي قبر بهترين انسانها و ديگري گور بدترين آنها و اين ازعبرتهاي روزگار است. نه همجواري پليد با پاك به او سودي ميرساند و نه نزديك بودن انسان پاك با پليد به وي زيان ميرساند.)
در معرقكاري مسجد بالاسر، آياتي از قرآن و نيز عباراتي مانند: «يا مجيب دعوة المضطرين» مكتوب است.
سابقه تاريخي مسجد بالاسر
بنا به شواهد تاريخي، مسجد بالاسر را ابوالحسن عراقي، معروف به دبير، از رجال دورة غزنويان، در سال 425 هـ.ق حدود هزار سال قبل ساخته و مدفن او در جوار همين مسجد است. ابن بطوطه، جهانگرد معروف كه در سال 734 هـ.ق از مشهد ديدن كرده، ضمن مشاهده قبر علي بن موسي الرضا (عليه السلام)، به مسجد بالاسر كه در كنار بارگاه رضوي بوده، اشاره نموده است.
بر گرفته از پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی
نظرات شما عزیزان: